Dinazavurlar: Qiziqarli Faktlar va Malumotlar
Dinazavurlar dunyodagi eng ajoyib va mo'jizali hayvonlardan biri hisoblanadi. Ular Mezozoy erasida Yer kürəsində hakim bo'lgan va Trias dövrünin sonlarından başlayaraq Təbaşir dövrünün sonunadək 160 milyon il mövcud bo'lgan onurğalı hayvonlardir. Ular quruda, suvda va havoda yashagan, turli xil shakl, o'lcham va xususiyatga ega bo'lgan, ovchi yoki ovlanuvchi bo'lgan, ba'zi hollarda guruhda yoki yolg'iz yashagan hayvonlardir. Ularning nomi Yunon tilidan "qo'rqinchli kirdi" deb tarjima qilinadi.
dinazavurlar
Download: https://urllio.com/2vwCLe
Bu maqolada siz dinazavurlar haqida qiziqarli faktlar va malumotlarni o'rganasiz. Siz dinazavurlarning nima ekanligini, qanday yashaganligini, qanday yo'qolganligini va hozirgi dunyodagi hayvonlar bilan qanday aloqada ekanligini bilib olasiz. Shuningdek, siz dunyodagi eng katta, eng kichik, eng kuchli, eng vaxshiy, eng g'alati va eng sirli dinazavrlarni tanishib chiqasiz.
Dinazavurlar nima?
Dinazavrlar heyvanlar aləminin xordalılar tipinə aid hayvon kladidir. Ularning aksariyati quyruqli amfibiya sifatida paydo bo'lgan və Trias dövrünün sonlarından başlayaraq Təbaşir dövrünün sonunadək 160 milyon il mövcud bo'lgan onurğalı hayvonlardir. Ularning aksariyati quruda yashagan, ammo ba'zilari suvda yoki havoda ham harakatlanishga qodir bo'lgan hayvonlardir. Ularning o'simi 0,5 metrdan 40 metrgacha bo'lgan hayvonlardir.
Dinazavurlarning tarixi
Dinazavrlarning tarixi Trias dövrünin son Dinazavrlarning tarixi Trias dövrünin sonlarida, 230 milyon yil oldin boshlanadi. Bu davrda, onurğalı hayvonlar aləminin xordalılar tipi paydo bo'ldi. Xordalılar tipi quyruqli amfibiya, sürüngen və kuşlardan iborat bo'lgan hayvon kladidir. Xordalılar tipining bir qismi dinazavrlar kladiga aylanib, quruda hakim bo'lgan hayvonlarga aylangan. Dinazavrlar kladining boshqa qismlari esa suvda yoki havoda yashashga moslashgan hayvonlarga aylangan.
Dinazavurlarning turlari
Dinazavrlar kladining ichida turli xil turlar mavjud bo'lgan. Ular shakl, o'lcham, ovlanish usuli, mohiyat va evolyutsiya yo'nalishi bo'yicha farq qilgan. Dinazavrlar turlarini asosan ularning boshqaruv tizimining shakli va o'simligi asosida sinflandirish mumkin. Bunda, ularni ikki asosiy guruhga bo'lish mumkin: Saurischia va Ornithischia.
Saurischia guruhiga kiruvchi dinazavrlar "qush shekilli kalça" ga ega bo'lgan hayvonlardir. Ularning kalçalarining qurilishi qushlarga o'xshaydi. Bu guruhga kiruvchi dinazavrlar orasida eng mashhurlari Tyrannosaurus rex, Velociraptor, Brachiosaurus va Diplodocus kabi hayvonlardir. Ularning aksariyati ovchi yoki omnivor bo'lgan hayvonlardir.
Ornithischia guruhiga kiruvchi dinazavrlar "sürüngen shekilli kalça" ga ega bo'lgan hayvonlardir. Ularning kalçalarining qurilishi sürüngenlarga o'xshaydi. Bu guruhga kiruvchi dinazavrlar orasida eng mashhurlari Triceratops, Stegosaurus, Ankylosaurus va Iguanodon kabi hayvonlardir. Ularning aksariyati ovlanuvchi yoki omnivor bo'lgan hayvonlardir.
Dinazavurlarning xususiyatlari
Dinazavrlarning xususiyatlari ularning turlariga bog'liq bo'lib, turli xil bo'lgan. Ammo ba'zi umumiy xususiyatlarni ko'rsatish mumkin:
Dinazavrlar onurğalı hayvonlar bo'lib, ularning tanasida quyruq, bosh, boyin, ko'krak və ekstremitetlar mavjud bo'lgan.
Dinazavrlar sürüngenlarga o'xshab, ularning tanasini mayda və ya tomonlama mayda qoplagan.
Dinazavrlar ovlanish usuliga qarab, ularning tishlari turli xil shaklda bo'lgan. Ba'zilari uzun vÉ™ o'tkir tishlarga ega bo'lib, ovchilikka moslashgan. Ba'zilari esa keng vÉ™ tomonlama tishlarga ega bo'lib, o't yeyishka moslashgan.
Dinazavrlar ba'zi hollarda boshlarining ustida vÉ™ ya tanalarining orqasida turli xil to'siqlar, tirnoqlar, qirralar vÉ™ ya poyabzallarga ega bo'lgan. Ular bu xususiyatlarni himoya yoki hujum uchun ishlatgan.
Dinazavrlar ba'zi hollarda guruhda yashagan vÉ™ ba'zi hollarda yolg'iz Dinazavrlar ba'zi hollarda guruhda yashagan vÉ™ ba'zi hollarda yolg'iz yashagan hayvonlardir. Ular guruhda yashaganlari uchun, ularning o'zaro aloqasi, tadbiri vÉ™ intellekti bo'lgan. Ular guruhda ovlanish, himoya vÉ™ terbiyalash uchun hamkorlik qilgan. Ular yolg'iz yashaganlari uchun, ularning o'z-o'zini saqlash, ovlanish vÉ™ hayotni davom ettirish uchun kuchli va zarur xususiyatlarga ega bo'lgan.
Dinazavurlar qanday yashardi?
Dinazavurlar Mezozoy erasida Yer kürəsində hakim bo'lgan hayvonlardir. Ular Trias, Yura və Təbaşir dövrlərində 160 milyon il mövcud bo'lgan. Bu davrlarda Yer kürəsi bugungi kabi emas, balki bitta katta qit'a - Pangea deb ataluvchi - bo'lgan. Pangea Trias dövrünin sonlarida ikki qismga bo'linib, Laurasiya və Gondvana deb ataluvchi ikki qit'a shakllangan. Bu ikki qit'a esa Yura və Təbaşir dövrlərində yanada bo'linib, bugungi qit'alarni hosil qilgan.
dinazavurlar haqida malumot
dinazavurlar haqida faktlar
dunyodagi eng katta dinazavurlar
dunyodagi eng kuchli dinazavurlar
dinazavurlar haqida video
dinazavurlar haqida kitoblar
dinazavurlar haqida rasmlar
dinazavurlar haqida multfilm
dinazavurlar haqida o'yinlar
dinazavurlar haqida qiziqarli ma'lumotlar
dinazavurlar haqida yangiliklar
dinazavurlar haqida dokumental film
dinazavurlar haqida savollar va javoblar
dinazavurlar haqida referat
dinazavurlar haqida maqola
dinazavurlar haqida dars ishlanma
dinazavurlar haqida testlar
dinazavurlar haqida kino
dinazavurlar haqida sherlar
dinazavurlar haqida hikoyalar
dunyodagi eng vaxshiy dinazavurlar
dunyodagi eng qo'riqchi dinazavurlar
dunyodagi eng kichik dinazavurlar
dunyodagi eng boy odamlardan katta bo'lgan dinazavurlar
dunyodagi eng tez yuradigan dinazavurlar
dunyodagi eng ko'p yashagan dinazavurlar
dunyodagi eng qimmatli dinazavur fosillari
dunyodagi eng xalqaro tanilgan dinazavur nomlari
dunyodagi eng qiziq dinozavr turlari
dunyodagi eng o'xshash dinozavr va bugungi hayvonlar
dinozavr fosillari qayerda topilgan?
dinozavr fosillari qanday saqlanadi?
dinozavr fosillari qanday tahlil qilinadi?
dinozavr fosillari qanday sotiladi?
dinozavr fosillari qanday sotib olinadi?
dinozavr fosillari qanday taxlil qilinadi?
dinozavr fosillari qanday nazorat qilinadi?
dinozavr fosillari qanday muzeylarda ko'rsatiladi?
dinozavr fosillari qanday ilmiy tadqiqotlarga asos bo'ladi?
dinozavr fosillari qanday ta'limiy maqsadlar uchun ishlatiladi?
dinozavr davri nima uchun yakunlandi?
dinozavr davri necha yil davom etdi?
dinozavr davri necha marta bo'lib o'tdi?
dinozavr davri necha turli hayvonlarni o'z ichiga olgan?
dinozavr davri necha turli o'simliklarni o'z ichiga olgan?
dinozavr davri necha turli iqlim sharoitlariga ega bo'lgan?
dinozavr davri necha turli geologik hodisalarga guvoh bo'lgan?
dinozavr davri necha turli evolyutsion jarayonlarni ko'rgan?
dinozavr davri necha turli ekologik muammolarni yuzaga keltirgan?
dinozavr davri necha turli madaniyat va san'atga ilhom berib kelgan?
Dinazavurlar bu davrlarda turli xil iqlim va ekologik sharoitlarda yashagan. Ular issiq vÉ™ quruq, salqin vÉ™ namlik, subtropik vÉ™ tropik, o'rmonli vÉ™ cho'l sharoitlarda yashagan. Ular turli xil ovqatlanish usullariga moslashgan. Ba'zilari o't yeygan, ba'zilari hayvon yeygan, ba'zilari esa ikkalasini ham yeygan. Ular turli xil ovlanish va himoya strategiyalarini ishlatgan.
Dinazavurlarning ovchiligi va ovlanishi
Dinazavurlarning ovchiligi va ovlanishi ularning turlariga bog'liq bo'lib, turli xil bo'lgan. Ba'zi dinazavrlar katta va kuchli bo'lib, boshqa dinazavrlarni ovlagan. Ba'zi dinazavrlar esa kichik va tezkor bo'lib, o't yoki boshqa kichik hayvonlarni ovlagan. Ba'zi dinazavrlar guruhda ovlanishga moslashgan, ba'zi dinazavrlar esa yolg'iz ovlanishga moslashgan.
Ovchi dinazavrlar orasida eng mashhurlari Tyrannosaurus rex, Velociraptor, Spinosaurus va Allosaurus kabi hayvonlardir. Ular uzun və o'tkir tishlarga, kuchli quyruq va tirnoqlarga ega bo'lgan hayvonlardir. Ular boshqa dinazavrlarni hujum qilib, ularni parçalab yeygan.
Ovlanuvchi dinazavrlar orasida eng mashhurlari Triceratops, Stegosaurus, Ankylosaurus va Iguanodon kabi hayvonlardir. Ular to'siq, qirra, poyabzal vÉ™ ya tirnoqlarga ega bo'lgan hayvonlardir. Ular ovchi dinazavrlardan himoya qilish uchun bu xususiyatlarni ishlatgan.
Dinazavurlarning mohiyati va aloqasi
Dinazavurlarning mohiyati va aloqasi ularning turlariga bog'liq bo'lib, turli xil bo'lgan. Ba'zi dinazavrlar guruhda yashagan vÉ™ ba'zi dinaz Dinazavurlarning mohiyati va aloqasi ularning turlariga bog'liq bo'lib, turli xil bo'lgan. Ba'zi dinazavrlar guruhda yashagan vÉ™ ba'zi dinazavrlar esa yolg'iz yashagan hayvonlardir. Guruhda yashagan dinazavrlar o'zaro aloqa, tadbir vÉ™ intellektga ega bo'lgan. Ular guruhda ovlanish, himoya vÉ™ terbiyalash uchun hamkorlik qilgan. Yolg'iz yashagan dinazavrlar esa o'z-o'zini saqlash, ovlanish vÉ™ hayotni davom ettirish uchun kuchli va zarur xususiyatlarga ega bo'lgan.
Guruhda yashagan dinazavrlar orasida eng mashhurlari Velociraptor, Apatosaurus, Parasaurolophus va Maiasaura kabi hayvonlardir. Ular turli xil ishoralar, ovozlar vÉ™ harakatlar bilan o'zaro muloqot qilgan. Ular guruhning boshlig'i, qoidasi vÉ™ tartibi bo'lgan. Ular guruhning a'zolari orasida yordamlaÅŸish, muhabbat vÉ™ himoya hissi bo'lgan.
Yolg'iz yashagan dinazavrlar orasida eng mashhurlari Tyrannosaurus rex, Spinosaurus, Pteranodon va Plesiosaurus kabi hayvonlardir. Ular o'zlarining hududini belgilab, boshqa dinazavrlardan uzoqlashgan. Ular o'zlarining ovini tanlab, boshqa ovchilardan himoya qilgan. Ular o'zlarining balog'atga yetgan farzandlarini tarkib etib, boshqa guruhlarga qo'shilgan.
Dinazavurlarning ovozi va ishori
Dinazavurlarning ovozi va ishori ularning turlariga bog'liq bo'lib, turli xil bo'lgan. Ular turli xil maqsadlar uchun ovoz va ishoradan foydalanishgan. Ba'zi maqsadlar quyidagilar:
Ovga chiqish vÉ™ ovni topish
Himoya qilish vÉ™ hujum qilish
Guruh bilan muloqot qilish vÉ™ tadbir qilish
Tanishish vÉ™ jinsiy aloqa qilish
Farzandlarni terbiyalash vÉ™ saqlash
Dinazavurlarning ovozi va ishorasi turli xil shaklda bo'lgan. Ba'zi dinazavrlar baland va uzoq masofaga yetadigan ovoz chiqarishgan. Ba'zi dinazavrlar esa past va yaqin masofaga yetadigan ovoz chiqarishgan. Ba'zi dinazavrlar turli xil ishoralar bilan o'zaro muloqot qilishgan. Ba'zi dinazavrlar esa tanalarining rangi, shakli vÉ™ harakatini o'zgartirib, ishora qilishgan.
Dinazavurlar qanday yo'qoldi?
Dinazavurlar Mezozoy erasining oxirida, Təbaşir dövrünün sonunda, 66 milyon yil oldin yo'qoldi. Ularning yo'qolishi haqida bir necha nazariyalar mavjud, ammo eng keng tarqalgan nazariya geoloji hadisə nazariyasidir. Bu nazariya quyidagicha:
Təbaşir və Paleogen dövrlərinin sərhədində geoloji hadisə
Bu nazariya asosida, Təbaşir və Paleogen dövrlərinin Bu nazariya asosida, Təbaşir və Paleogen dövrlərinin sərhədində, 66 milyon yil oldin, Yer kürəsinin Meksika qirg'izog'ida 10 kilometr diametrli bir meteorit to'qnashgan. Bu to'qnash natijasida, Yer kürəsining atmosferasiga va okeanlariga katta miqdorda toz, qum, tuf və buhar kirib, Yer kürəsining haroratini pastga tushirib, fotosintez jarayonini to'stirib qo'ygan. Bu esa dinazavrlar va boshqa hayvonlar uchun ovqat va yashash sharoitlarini kamaytirib, ularning o'limiga olib kelgan.
Dinazavurlarning qoldiqlari va fosillari
Dinazavurlarning yo'qolishidan keyin, ularning tanalarining ba'zi qismlari qoldiqlar sifatida saqlanib qolgan. Qoldiqlar esa Yer kürəsinin yuqori qatlamlarida fosillar sifatida topilgan. Fosillar dinazavrlarning tishlari, suyaklari, yumurtalari, izlari və ya tanalarining boshqa qismlaridan iborat bo'lgan. Fosillar dinazavrlarning shakli, o'lchami, ovlanishi, mohiyati va evolyutsiyasi haqida ma'lumot beradi.
Dinazavurlarning fosillari dunyoning turli joylarida topilgan. Eng ko'p fosillar Åžimali Amerika, Yevropa, Asiya vÉ™ Afrika qit'alarida topilgan. Ba'zi fosillar esa Okeaniya vÉ™ Antarktika qit'alarida ham topilgan. Dinazavurlarning fosillari turli xil sharoitlarda saqlanib qolgan. Ba'zi fosillar esa o't vÉ™ ya buz ostida saqlanib qolgan.
Dinazavurlarning evolyutsiyasi va modern hayvonlarla aloqasi
Dinazavurlarning evolyutsiyasi Mezozoy erasida 160 milyon il davom etgan. Bu davrda ularning turlari, shakllari, o'lchamlari vÉ™ xususiyatlari turli xil o'zgarishlarga uchragan. Ular iqlim va ekologik sharoitlarga moslashgan. Ular ovlanish usullarini takomillashtirgan. Ular guruhda yashashga yoki yolg'iz yashashga moslashgan.
Dinazavurlarning modern hayvonlar bilan aloqasi ham mavjud. Dinazavrlarning bir guruhining - kuşlarnın - yo'qolmagan va bugungi dunyoda yashayotgan hayvonlardir. Kuşlar dinazavrlarning Saurischia guruhiga kiruvchi hayvonlardir. Ular dinazavrlarga o'xshab, quyruqli amfibiya sifatida paydo bo'lgan və kalçalarining qurilishi qushlarga o'xshagan hayvonlardir. Ular dinazavrlardan farqli ravishda, yumurtadan chiqqanidan so'ng uchishga qodir bo'lgan hayvonlardir.
Dinazavurlar haqida qiziqarli faktlar
Dinazavurlar haqida ko'proq bilish uchun, quyidagi qiziqarli faktlarni o'qing:
Dunyodagi eng katta va eng kichik dinazavrlar
Dunyodagi eng katta dinazor Argentinosaurus hisoblanadi. Uning uzunligi 35 metr, balandligi 15 metr və og'irligi 80 ton bo'lgan. Uning suyagi bir Dunyodagi eng katta dinazor Argentinosaurus hisoblanadi. Uning uzunligi 35 metr, balandligi 15 metr və og'irligi 80 ton bo'lgan. Uning suyagi bir avtobusdan uzun bo'lgan. U o't yeyuvchi bo'lib, Təbaşir dövrünün ortalarida Cənubi Amerikada yashagan.
Dunyodagi eng kichik dinazor Microraptor hisoblanadi. Uning uzunligi 77 sm, balandligi 25 sm və og'irligi 1 kg bo'lgan. Uning quyruqi bir qo'ltiqdan uzun bo'lgan. U ovchi bo'lib, Yura dövrünün oxirida Şimali Amerikada yashagan.
Dunyodagi eng kuchli va eng vaxshiy dinazavrlar
Dunyodagi eng kuchli dinazor Tyrannosaurus rex hisoblanadi. Uning uzunligi 12 metr, balandligi 4 metr və og'irligi 7 ton bo'lgan. Uning tishlari 30 sm uzunlikda bo'lgan. U ovchi bo'lib, Təbaşir dövrünün oxirida Şimali Amerikada yashagan.
Dunyodagi eng vaxshiy dinazor Spinosaurus hisoblanadi. Uning uzunligi 15 metr, balandligi 6 metr və og'irligi 9 ton bo'lgan. Uning orqasida katta bir to'siq bo'lgan. U ovchi bo'lib, Təbaşir dövrünün ortalarida Afrikada yashagan.
Dunyodagi eng g'alati va eng sirli dinazavrlar
Dunyodagi eng g'alati dinazor Stegosaurus hisoblanadi. Uning uzunligi 9 metr, balandligi 4 metr və og'irligi 5 ton bo'lgan. Uning orqasida tomonlama maydali qirralar va quyruqda tirnoqlar bo'lgan. U o't yeyuvchi bo'lib, Yura dövrünün oxirida Şimali Amerikada yashagan.
Dunyodagi eng sirli dinazor Parasaurolophus hisoblanadi. Uning uzunligi 10 metr, balandligi 3 metr və og'irligi 4 ton bo'lgan. Uning boshining ustida uzun va egri bir to'siq bo'lgan. U o't yeyuvchi bo'lib, Təbaşir dövrünün ortalarida Şimali Amerikada yashagan.
Xulosa
Dinazavurlar dunyodagi eng ajoyib va mo'jizali hayvonlardan biri hisoblanadi. Ular Mezozoy erasida Yer kürəsində hakim bo'lgan va Trias dövrünin sonlarından başlayaraq Təbaşir dövrünün sonunadək 160 milyon il mövcud bo'lgan onurğalı hayvonlardir. Ularning nomi Yunon tilidan "qo'rqinchli kirdi" deb tarjima qilinadi.
Bu maqolada siz dinazavurlar haqida qiziqarli faktlar va malumotlarni o'rgandingiz. Siz dinazavurlarning nima ekanligini, qanday yashaganligini, qanday yo'qolganligini va hozirgi dunyodagi hayvonlar bilan qanday aloqada ekanligini bilib oldingiz. Shuningdek, siz dunyodagi eng katta, eng kichik, eng kuchli, eng vaxshiy, eng g'alati va eng sirli dinazavrlarni tanishib chiqdingiz.
FAQ
Q: Dinazavurlar qachon paydo bo'ldilar? A A: Dinazavurlar Trias dövrünin sonlarida, 230 milyon yil oldin paydo bo'ldilar. Ular xordalılar tipining bir qismi sifatida quyruqli amfibiya sifatida paydo bo'lgan və dinazavrlar kladiga aylanib, quruda hakim bo'lgan hayvonlarga aylangan.
Q: Dinazavurlar qanday yo'qoldilar? A: Dinazavurlar Təbaşir dövrünün sonunda, 66 milyon yil oldin yo'qoldilar. Ularning yo'qolishining sababi geoloji hadisə nazariyasiga ko'ra, Yer kürəsinin Meksika qirg'izog'ida 10 kilometr diametrli bir meteorit to'qnashgan. Bu to'qnash natijasida, Yer kürəsining atmosferasiga va okeanlariga katta miqdorda toz, qum, tuf və buhar kirib, Yer kürəsining haroratini pastga tushirib, fotosintez jarayonini to'stirib qo'ygan. Bu esa dinazavrlar va boshqa hayvonlar uchun ovqat va yashash sharoitlarini kamaytirib, ularning o'limiga olib kelgan.
Q: Dinazavurlar bugungi dunyodagi qaysi hayvonlarga o'xshaydi? A: Dinazavurlar bugungi dunyodagi kuşlarga o'xshaydi. Kuşlar dinazavrlarning Saurischia guruhiga kiruvchi hayvonlardir. Ular dinazavrlarga o'xshab, quyruqli amfibiya sifatida paydo bo'lgan və kalçalarining qurilishi qushlarga o'xshagan hayvonlardir. Ular dinazavrlardan farqli ravishda, yumurtadan chiqqanidan so'ng uchishga qodir bo'lgan hayvonlardir.
Q: Dinazavurlarning eng mashhur turi qaysi? A: Dinazavurlarning eng mashhur turi Tyrannosaurus rex hisoblanadi. U ovchi bo'lib, Təbaşir dövrünün oxirida Şimali Amerikada yashagan. Uning uzunligi 12 metr, balandligi 4 metr və og'irligi 7 ton bo'lgan. Uning tishlari 30 sm uzunlikda bo'lgan.
Q: Dinazavurlar haqida qanday manbalar mavjud? A: Dinazavurlar haqida qanday manbalar mavjud? Dinazavurlar haqida turli xil manbalar mavjud. Ba'zilari ilmiy maqolalar, kitoblar vÉ™ jurnallardir. Ba'zilari esa fosillar, qoldiqlar vÉ™ izlardir. Ba'zilari esa tasviriy san'at, kino vÉ™ animatsiyalardir.
44f88ac181